Powszechnie wiadomo, że konie to zwierzęta stadne. Czy jednak mogą się ze sobą przyjaźnić? Jak zachowują się zaprzyjaźnione konie? Czy przyjaźń w życiu konia odrywa ważną rolę? Warto poznać odpowiedzi na te pytania, by móc stworzyć temu zwierzęciu optymalne warunki do życia.

 


Pozytywne relacje pomiędzy końmi

Potrzeba bliskich kontaktów koni z innymi końmi wynika z ich natury. Żyjąc na wolności, to właśnie stado zwiększało bowiem szanse na przeżycie, pozwalając łatwiej dostrzec zagrożenie, uciec przed nim lub stawić mu czoła, a w związku z tym również wychować potomstwo. Wspólne życie znacząco zwiększa również komfort konia, pozwalając mu na względnie beztroski odpoczynek, gdyż w tym czasie inny koń zwykle czuwa nad bezpieczeństwem i w razie zagrożenia podnosi alarm. Model stadny został więc w toku ewolucji utrwalony i nie zanikł również u współczesnych koni udomowionych. Życie w grupie oznacza również nawiązywanie pomiędzy końmi relacji, często bardzo bliskich i trwałych, co zapewnia spokój, ograniczając starcia pomiędzy różnymi członkami grupy, a także umożliwia efektywne współdziałanie. Mimo migracji pomiędzy stadami części osobników, w niektórych tabunach dzikich koni główna struktura pozostaje stała aż do śmierci tworzących ją zwierząt. Szczególnie silne więzi występują nie tylko pomiędzy matką a źrebięciem, ale nierzadko również pomiędzy matką a jej starszym potomstwem, jeśli tylko konie te nie zostaną na dłuższy czas ze sobą rozdzielone. Bardzo silne więzi występują również pomiędzy towarzyszami zabaw z lat młodości. Jeśli tylko nie zostaną oni rozdzieleni, mogą przyjaźnić się ze sobą do końca życia.

 

Jeśli końscy przyjaciele z lat młodzieńczych nie zostaną na dłużej rozdzieleni, ich przyjaźń może trwać nawet do końca życia.

 


Jak wygląda przyjaźń pomiędzy końmi?

  • W grupach koni udomowionych najczęściej przyjaźnie tworzą się w parach klacz-wałach, nieco rzadziej można je zaobserwować w układzie wałach-wałach. Najrzadziej bliższe relacje nawiązują się pomiędzy dwiema klaczami.
  • Istotnym czynnikiem wyboru przyjaciela jest u koni maść. Najchętniej zwierzęta te wybierają osobniki o podobnej maści do swojej, co wynika prawdopodobnie z utrwalenia wzorca maści klaczy-matki. Częściej można zauważyć trzymających się razem kuca i dużego konia o podobnej maści niż dwa konie o podobnym kalibrze, ale skrajnie różnych maściach.
  • Konie chętnie przyjaźnią się z osobnikami w podobnym wieku. Bywa jednak, że przyjacielskie relacje nawiązują się też pomiędzy osobnikami ze znaczną różnicą wieku.
  • Powyższe prawidłowości są często ograniczone przez małą liczbę koni w stadzie.
  • Zaprzyjaźnione konie przede wszystkim spędzają ze sobą z własnej woli dużą ilość czasu.
  • Pojawienie się końskiego przyjaciela lub jego zniknięcie wywołuje u jego towarzysza szczególne zainteresowanie, które objawia się szczególnym ożywieniem, rżeniem i nawoływaniem.
  • Końscy przyjaciele chętnie dzielą wspólne aktywności takie jak pasienie czy zabawa.
  • Zaprzyjaźnione konie chętnie oddają się wzajemnej pielęgnacji, skubiąc zębami towarzysza od szyi, przez grzbiet aż po ogon. Należy jednak pamiętać, że nie wszystkie osobniki lubią tego typu kontakty.

 

Hierarchia w końskiej przyjaźni

W parze zaprzyjaźnionych ze sobą koni istotną rolę odgrywa hierarchia. Zwykle jeden koń dominuje nad drugim, mając między innymi prawo pierwszeństwa przy paśniku czy wodopoju, wyboru miejsca pasienia, czy po prostu przegonienia swojego przyjaciela w inne miejsce. W końskiej przyjaźni hierarchia nie oznacza jednak tylko przywilejów dla jednego z koni, ale również obronę w sytuacji zagrożenia konia stojącego w hierarchii niżej przez jego silniejszego przyjaciela.

 


Kto się lubi ten się czubi

Przyjaźnie pomiędzy końmi to nie tylko pozytywne emocje, ale czasami również nieporozumienia i próby wymuszenia swojej woli na drugim koniu, choćby po to, by przypomnieć o obowiązującej hierarchii. Zazwyczaj są to jednak niegroźne spięcia, które są łagodne, nie eskalują i szybko ulegają wyciszeniu. Takie sytuacje zdarzają się nawet częściej pomiędzy przyjaźniącymi się końmi, aniżeli pomiędzy końmi sobie obojętnymi. Wynika to z faktu częstszego spędzania ze sobą czasu i w związku z tym większej liczby okazji do nieporozumień.

 

Często przyjaźnie pomiędzy końmi mocno różniącymi się od siebie maścią wynikają z ograniczonej liczby koni na wybiegu. Zazwyczaj jednak zwierzęta te przyjaźnią się z osobnikami podobnie umaszczonymi.

 


Na co powinniśmy zwracać uwagę

  • Zapewnienie koniowi towarzystwa drugiego konia to zaspokojenie jednej z jego podstawowych potrzeb gatunkowych, co stanowi obowiązek każdego opiekuna. Koni nie można chować w pojedynkę. Chów w odosobnieniu od innych przedstawicieli gatunku jest poważnym naruszeniem dobrostanu tych zwierząt, uniemożliwiającym realizowanie potrzeb społecznych.
  • Dbajmy o to, by przyjaźniące się ze sobą konie mogły spędzać razem możliwie dużą ilość czasu. Wpływa to bowiem pozytywnie na ich samopoczucie, podnosząc komfort życia i kondycję psychiczną.
  • Zwracajmy uwagę na to, by w stajni tak ustawiać konie, by sąsiadowały ze sobą osobniki darzące się sympatią, a te, które się nie lubią, nie musiały przebywać blisko siebie, co może obniżać ich komfort i sprzyjać agresywnym zachowaniom.
  • Liczba koni na wybiegu powinna być w miarę możliwości parzysta, aby każdy koń miał szansę nawiązać z drugim koniem bliższą relację. Przy nieparzystej liczbie mogą zdarzać się sytuacje, że któryś z koni pozostanie sam, co wywoła w nim poczucie dyskomfortu i frustrację. Może to skutkować negatywnymi zachowaniami wobec pozostałych członków grupy, wzbudzając niepokój w stadzie.
  • Zasada dwójek: w grupie koni powinny być przynajmniej dwa konie podobne pod względem wieku i maści. Dzięki temu jest mniejsze ryzyko, że pojawią się pojedyncze, odsuwane na margines osobniki, dla których taka sytuacja będzie dużym dyskomfortem i frustracją, mogącą wyrażać się, podobnie jak w punkcie powyżej, negatywnymi zachowaniami względem pozostałych koni. Przykładem może być srokaty lub siwy koń w jednomaścistym stadzie. Nawet jeśli negatywne zachowania się nie pojawią, jak choćby w przypadku odrzuconych przez grupę starszych, nie do końca sprawnych koni, to będą one odczuwały silny stres, znacznie obniżający poziom ich dobrostanu. Nie zawsze takie problemy będą miały miejsce, ale na pewno ryzyko ich wystąpienia się zwiększy, dlatego należy w takich przypadkach zachować szczególną czujność i monitorować zachowania koni na wybiegu.
  • Fakt, że dwa konie przyjaźnią się ze sobą na wybiegu, nie oznacza, że mogą stać ze sobą w jednym boksie. Na znacznie mniejszej przestrzeni łatwiej bowiem może dochodzić do nieporozumień. Wyżej ustawiony w hierarchii koń, może również wykorzystywać swoją przewagę nad słabszym i utrudniać mu dostęp do siana, wody czy miejsca, w którym koń uległy będzie mógł się położyć i wypocząć. Prowadzić może to u konia niższego w hierarchii do przewlekłego stresu, problemów zdrowotnych wynikających z niedostatecznego dostępu do pożywienia i wody oraz z ewentualnych kontuzji powstałych w trakcie starć, a także z niemożności wypoczynku i pełnej regeneracji organizmu. W konsekwencji poziom dobrostanu niższego w hierarchii zwierzęcia ulec może znacznemu obniżeniu.
  • W miarę możliwości starajmy się unikać zmian stajni, a dokładniej stada w jakim funkcjonuje koń. Zawsze jest to bowiem olbrzymi stres dla zwierzęcia, związany z koniecznością rozłąki z końskim przyjacielem, a także wejściem do nowej grupy koni.
  • Konie utrzymywane przez dłuższy czas bez bezpośredniego kontaktu z innymi końmi, mogą w wyniku deprywacji społecznej, utracić możliwość nawiązywania pozytywnych relacji z innymi przedstawicielami gatunku i w związku z tym również funkcjonowania w stadzie.
  • Zwierzęta innych gatunków nigdy nie zastąpią koniowi towarzystwa drugiego konia. Chowanie konia razem z kozą czy krową, bez możliwości kontaktu z innym koniem, będzie poważnym naruszeniem jego dobrostanu.

 

Obserwacje koni dostarczają cennych informacji na temat ich życia. Dzięki nim wiemy między innymi jak ważną rolę odgrywają przyjaźnie zawierane w stadzie. Pamiętajmy o tym i pozwólmy realizować koniom tę jakże ważną dla nich potrzebę. Wpłynie to dodatnio na ich komfort życia, a przez to przełoży się również pozytywnie na relacje z człowiekiem.

 

 

Piśmiennictwo:
1. Zeitler-Feicht. Zachowania koni Przyczyny, terapia i profilaktyka. wyd. Świadome Jeździectwo, Warszawa 2014.